Kalium nodig vir optimale opbrengs

Kalium is een van die drie belangrikste primêre elemente wat ’n lewende plant benodig. Die meeste gewasse het ’n hoë kaliumbehoefte en boere moet hieraan aandag gee in hul bemestingsprogram.

Kalium kom vry en algemeen in die aardkors voor as deel van kleiminerale en onoplosbare mineraaldeeltjies. Hierdie kalium is gewoonlik ontoeganklik vir ’n plant en moet deur verwering afgebreek word om sodoende plantbeskikbaar te raak.

Die kalium in oplossing, asook die kalium op die uitruilkompleks, vorm deel van die poel plantopneembare kalium. Dié kalium, wat op die kleiminerale voorkom, word tydens ’n grondontleding gemeet.

Volgens J.J. van Biljon et al. is in 2008 bevind dat uit die 25 000 grondmonsters wat in die Vrystaat geneem is, daar by sowat die helfte ’n tekort aan kalium was. Die studie het bewys dat die drempelwaarde van kalium bo 125 mg/kg moet wees ten opsigte van die ammoniumasetaat- (NH4OAc) ekstraksiemetode.

’n Groot hoeveelheid kalium wat deur ’n gewas opgeneem word, word as graan verwyder.

Die afgelope 20 jaar het die gemiddelde mielie-opbrengs in Suid-Afrika van 2,7 ton/ha (2002-’03) tot 5,8 ton/ha (2022-’23) gestyg (sien GRAFIEK 1).

Die kaliumonttrekking is dus hoër, ’n uiters belangrike aspek wat boere in gedagte moet hou.

Sojabone word dikwels in die mieliegewasrotasiestelsel ingesluit danksy eersgenoemde se stikstofbindende vermoë, maar dit is een van die graangewasse met die hoogste onttrekkingsyfer van kalium. Dit onttrek 25-40 kg kalium/ton (Fertasa, 2016).

Kaliumtekorte verswak siekteweerstand en staanvermoë, en beperk ook ’n gewas se vermoë om stikstof te kan benut (Fertasa, 2016). Die feit dat kalium turgordruk in plante help reguleer en dus die oopen toemaak van huidmondjies bepaal, is ’n aspek waaroor teleurstellend min gepraat word.

Gevolge van tekorte

Kaliumtekorte by mielies word waargeneem as geel of nekrotiese blaarrande. Dit begin gewoonlik by die oudste blare aan die onderkant van die plant, gevolg deur verspreiding na die jonger blare. Indien die mieliekop oopgemaak word, is die pitte op die punt van die stronk kleiner en verkrimp.

Plante wat kaliumtekorte het, is ook geneig om maklik om te val.

Die beste manier om vas te stel of daar ’n kaliumtekort is, is om tydens blomtyd blaarmonsters van onder en langs die boonste kop te neem en na ’n geakkrediteerde landboulaboratorium te neem vir ontleding.

In GRAFIEK 2 word die gemiddelde kaliumvlakke van ’n paar landerye wat in 2012 die eerste keer chemies ontleed is, getoon. Die gemiddelde kaliumvlak was 139 mg/kg. In 2014 het die gemiddelde gedaal tot 98 mg/kg en in 2017 tot 60 mg/kg.

Kalium is van 2019 af aktief in die bemestingsprogram ingesluit. Dus het die kaliumvlak in 2020 tot 70 mg/kg gestyg en in 2023 tot 101 mg/kg.

Daar is altyd aanvaar dat daar genoeg kalium in die grond voorkom. Die reserwes is die afgelope paar jaar egter baie uitgeput deur die verhoogde gemiddelde opbrengs.

Kalium is uiters belangrik in gewasproduksie, daarom moet daar met groot sorg opgetree word om te verseker dat voldoende kalium vir optimale gewasproduksie in die grond voorkom.

Dit is van groot belang dat genoeg kalium by ’n gebalanseerde bemestingsprogram ingesluit word indien daar wel ’n tekort voorkom. ’n Beroep word op boere gedoen om in hierdie opsig ook voorkomend te beplan en nie net op tekorte te let nie.

Deur: Renier Bothma en Ruan Gagiano is landboukundiges by Kynoch Fertilizer.

Bronnelys

• 2016. Bemestingshandleiding. Agtste hersiene uitgawe. Pretoria, Suid-Afrika. J.J. van Biljon, D.S. Fouché en A.D.P. Botha.
• Threshold values and sufficiency levels for potassium in maize producing sandy soils of South Africa. South African Journal of Plant and Soil, 25 (2). Sagis.
• Historic Summary: Hectares & Production. www.sagis.org.za/Historic_Production_Info-2024-08-29.xlsx